Polyester güvenli mi?

Polyesterin pek çok türü vardır, en yaygın olanlar,

PET veya polietilen tereftalat, şeffaf, güçlü ve hafif bir plastiktir. Yiyecek ve içeceklerin paketlenmesinde ve giysiler için polyester elyafların yapımında yaygın olarak kullanılır.

Bitki bazlı polyester, şeker kamışından ve diğer bitki kaynaklarından elde edilir. Biyolojik olarak parçalanabilen bir polyester türüdür ancak daha pahalı ve daha az dayanıklıdır. Giyim, spor kıyafetleri ve otomotiv iç malzemeleri için kullanılır.

PCDT veya poli-1,4-sikloheksilen-dimetilen tereftalat, PET’ten daha elastik ve dayanıklıdır.  Özellikleri nedeniyle döşeme ve perde gibi ağır hizmet uygulamalarında kullanımı yaygındır.

Polyester kabaca petrolden polimerizasyon adı verilen kimyasal bir işlemle yapılır. Teknik olarak polyester üretim sürecinde tereftalik asit ve etilen glikol bulunur. Bu iki bileşik arasındaki kimyasal reaksiyon, polietilen tereftalat (PET) oluşturan polimer zincirlerini oluşturur. Ayrıca üretim süreci sırasında formülasyona eklenen başka kimyasallar da vardır. Örneğin antimon katalizör görevi görür. Anti-statik maddeler, boyalar ve kırışmaya karşı dirençli maddeler bunlar arasında sayılabilir.

Tereftalik Asit -Polyester üretiminde önemli bir bileşen olan bir tür dikarboksilik asittir. Ester bağlantısı yoluyla polimer zincirlerini oluşturmak için etilen glikol ile reaksiyona girer. Genellikle güvenli kabul edilir.

Etilen Glikol-Polyester üretimindeki etilen glikol, polietilen tereftalat (PET) oluşturmak için tereftalik asit ile reaktan görevi görür. Etilen glikol, polimerin yapısal bütünlüğüne katkıda bulunan iki hidroksil grubuna sahip bir alkol türüdür. Etilen glikol insan ve hayvan için toksiktir ve üretim sürecinde maruz kalma risklerini en aza indirmek için uygun kullanım ve güvenlik önlemleri alınmalıdır. Polyester giysi veya PET şişe kullanımı ile doğrudan bir sağlık riski oluşturmadığını söylemek de zor, bitmiş kumaşda bile cilt tahrişi ve allerjik reaksiyonlara neden olabileceği gibi, yıkandığında mikroplastik saçılımı yoluyla çevre kirliliğine de katkıda bulunur.

Antimon-Polietilen tereftalat (PET) üretiminde katalizör olarak kullabilen bir kimyasaldır. Yüksek sıcaklıklara maruz kaldığında (kurutma makinası gibi) yada terleme ile potansiyel olarak dışarı sızıp cilt tarafından emilebilir (Kaynak), bunun çok düşük seviyelerde olduğu düşünülse de uzun süreli maruz kalma endişe verici olabilir. Çünkü antimon ciddi düzeyde maruz kalındığında kalp, akciğer, karaciğer ve cilde zarar verebilecek bir ağır metaldir.

Antistatik Ajanlar-Polyester kumaşlarda statik elektrik oluşumunu azaltmaya yardımcı olan kimyasallardır. Ürünü kullanırken ya da giyerken statik elektriği önler ayrıca üretim sırasında tozun kumaşlara yapışmasını engeller.

Kırışıklığa, Leke ve Suya Dayanıklı Ajanlar-Formaldehit, PFAS

Formaldehit, giysileri kırışıksız hale getirebilen ve boyaların yapışmasına yardımcı olan bir kimyasaldır. Formaldehite maruz kalmak cilt tahrişine, alerjik reaksiyonlara, neden olabilir ¹ScienceDirect-Allergies caused by textiles: control, research and future perspective in the medical field.

PFAS da yine leke tutmaz özellik için polyester kumaşlarda bulunabilmektedir. Pek çok sağlık sorunu ile ilişkilendirilmektedirler.

Ftalatlar, polyesteri daha yumuşak ve daha esnek hale getirmek için eklenir, ancak endokrin bozucu olduğu bilinmektedir.

Boyama Maddeleri,polyester kumaşları renklendirmek için kullanılan dispers boyalar insanlar için toksik olabilir. Bazı dispers boyalar, özellikle vücuda oturan sentetik giysilerde kullanıldığında alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Ve bazı dispers boyaların kanserle bağlantısı vardır. Su ve hava kirliliği üzerindeki etkileri de endişe vericidir.

Bir yandan da polyester kumaşların güvenlik derecesi büyük ölçüde kullanımlarına ve uygulamalarına bağlıdır. Öte yandan, üretim süreci ve içerdiği kimyasallar (tereftalik asit, etilen glikol ve antimon) hakkında öğrendiklerimize dayanarak, polyesteri hem sağlık hem de çevre açısından en güvenli seçim olarak adlandırmak zordur.

Ayrıca polyester üretimi, petrol bazlı kökenleri nedeniyle çevresel kaygıları artırmaktadır. Polyester dayanıklı ve çok yönlü olmasına rağmen doğal elyaflar kadar çevre dostu değildir. Üstelik mikroplastik kirliliğiyle ilgili bir sorun var. Kuşkusuz tekstil ürünleri, küresel mikroplastik kirliliğinin büyük kısmının sorumlusudur. Polyester veya akrilik gibi sentetik elyafları yıkadığınızda mikro elyaflar kıyafetlerinizden ayrılarak atık suya karışır. Çok küçük olduklarından birçoğu kanalizasyon arıtma tesislerinde filtreleme işlemlerinden geçerek nehirlere ve denizlere karışır. Balıklar mikroplastikleri yer, biz de mikroplastikli balıkları yeriz. Bu döngüseldir. Bu arada, mikroplastiklere maruz kalmak iltihaplanma, endokrin bozulması, bağışıklık ve metabolizma bozukluklarının yanı sıra başka rahatsızlıklara da neden olabilir

Özet olarak Polyester Güvenli mi?

Kimyasal bileşimi, kimyasal katkı maddeleri, çevresel etkisi ve potansiyel sağlık sorunları göz önüne alındığında, polyesterin güvenli olduğunu düşünmüyorum. Bu nedenle doğal lifleri tercih etmek daha sürdürülebilir ve sağlıklı bir seçim olabilir. Sonuçta etrafınızdaki tüm toksinlerden kaçınmanın imkansızdır. Bu nedenle elinizden geleni yapabilirsiniz.